Krynica-Zdrój na weekend

 

Opowiem wam...

dziś o Krynicy - Zdroju , uzdrowisku położonym w Beskidzie Sądeckim ,  zwanym  Perłą Polskich Uzdrowisk.

Beskid Sądecki jest częścią Zachodnich Karpat i obejmuje Pasmo Jaworzyny , Pasmo Radziejowej i Góry Leluchowskie. Region zielony , pachnący jodłą , turystyczne i historycznie  ciekawy, z licznymi spacerowymi ścieżkami, szlakami turystycznymi  i przepięknymi  widokami  . Łagodne grzbiety gór zapraszają .

Stary Dom Zdrojowy - Deptak

My zostajemy w dolinach i pospacerujemy po Krynicy - Zdroju .  Miasto położone jest w zacisznej kotlinie , wśród wyniosłości pasma Jaworzyny  , wzdłuż potoku Kryniczanka . Krynica - Zdrój jest jednym z najsłynniejszych polskich uzdrowisk. Malownicze położenie i podalpejski  mikroklimat od lat, od wieków przyciąga kuracjuszy . Historia uzdrowiska sięga XVIII w.

Pijalnia Główna 

W 1793 r. komisarz obwodowy z Nowego Sącza - Franciszek Stix von Saunberg, kupił krynickie grunty, na których biły dwa źródełka. Wówczas powstał pierwszy obiekt uzdrowiskowy - Mały Domek i pierwsze łazienki kąpielowe. Minęły lata a faktyczny rozkwit Krynicy jako kurortu , zwanej wcześniej Krzenycze , nastąpił dopiero  w II połowie XIX w. i trwa do dziś.

Prekursorem zmian był balneolog dr Józef Dietl , który opracował plan stopniowego rozwoju uzdrowiska , kontynuowany przez dr Michała Zieleniewskiego, dr Rudolfa Zubera i Leona Nowotarskiego. Powstały łazienki mineralne i borowinowe, nowy Dom Zdrojowy i wiele pensjonatów. Źródła szczawy alkalicznej oraz wapniowo-żelazistej , nie występujące w tak bogatej formie w innych regionach Europy stały się magnesem , przyciągającym rzesze  kuracjuszy.

Źródło Zuber jest najsilniejszą szczawą alkaiczną naszego kontynentu.

Na przełomie wieków uzdrowisko stało się  modnym i elitarnym kurortem. Przyjeżdżali tu sławni ludzie ówczesnego świata. Kuracjuszem był tu i Stanisław Wyspiański , Adam Asnyk , Jan Matejko czy holenderska księżniczka Juliana.

Najsłynniejszy polski tenor Jan Kiepura (1902-1966) mieszkał w willi Patria.

pomnik Jana Kiepury ul. Piłsudskiego 

Obecnie w kurorcie są 23 ujęcia wód mineralnych a najbardziej znane to Zuber, Jan, Józef i Zdrój Główny. Zalecane są w leczeniu chorób układu krążenia, trawienia, oddechowego , moczowego oraz dróg rodnych i cukrzycy.

Nowe Łazienki Mineralne

Walory rekreacyjne Krynicy  podnoszą czynne cały rok kolejki linowe na Górę Parkową (741) i Jaworzynę (1114). Uzdrowisko ma liczne ścieżki spacerowe , sprzyja też uprawianiu wielu dylinom sportowym. To też doskonała baza na wypady spinaczkowe w góry. 

Miasto - uzdrowisko to też przepiękna architektura harmonijnie wpisana w krajobraz. Najpiękniejszy zespół XIX-wiecznej drewnianej zabudowy znajdziemy na Bulwarach Dietla. Bulwary to część Krynickiego Deptaku - wizytówki uzdrowiska, serca kurortu.  Wszystkie ścieżki tu właśnie prowadzą.

Krynicki deptak to rozległy obszar z fontannami, skwerkami , pięknie zadbaną  zielenią , kolorami kwiatów i krzewów, licznymi miejscami do wypoczynku. Zapraszają ławki, parkowe leżaki , zaciszne murki. Można na prawdę odpocząć wsłuchując się w szmer fontann i rzeki Kryniczanki.

jedna z fontann na Deptaku

Fontanny czasami i też zaśpiewają, uderzą kolorem  a niektóre ławeczki coś podpowiedzą , opowiedzą.

Park Dukieta - Deptak

W samym centrum Deptaka możemy skorzystać z dobrodziejstw wód mineralnych Pijalni Głównej i Pijalni Mieczysław. Jest tu tez miejsce na plenerowe koncerty, występy. Nad muszlą koncertową ( w maju była w remoncie ) znajduje się duży Park Zdrojowy - wszędzie pod górkę :-)

Na deptaku oprócz licznych kawiarni, restauracji, sklepów i straganów z pamiątkami znajdziemy też muzeum najsłynniejszego obywatela miasta - malarza prymitywisty Nikifora (1895-1968). 

Nikifor jest  jedną z najbardziej fascynujących postaci sztuki europejskiej XX w. Nie pisał, nie czytał, bardzo niewyraźnie mówił polsko - łemkowskim narzeczem ale był Malarzem , był Artystą jakiego nigdzie nie znajdziecie. Był samoukiem, bardzo wrażliwym na barwę czyli malarską intuicję i właśnie kolorystyka jego obrazów zwróciła uwagę profesjonalistów i mecenasów sztuk . Po wojnie mecenat artystyczny Elli i Andrzeja Banachów rozpropagował  sztukę Nikifora zarówno w Polsce jak i na całym świecie.

Całe życie związał z Krynicą choć trochę podróżował gdy sława o nim rozbłysła. Swój skromny "warsztat" rozkładał na ulicach uzdrowiska i malował , traktując swoje zajęcie jako misję. Tylko tym się zajmował i żył bardzo skromnie , nawet gdy już w ostatnich latach życia był bardzo sławny.

kącik filmowy

osobiste rzeczy Nikifora 

Muzeum mieści się w przepięknej starej willi Romanówka , oczywiście przy deptaku . Znajdziemy w nim nie tylko prace Nikifora ale też pamiątki z życia oraz materiały z kręcenia biograficznego filmu o nim "Mój Nikifor" (2004), w którym główną rolę zagrała niezapomniana Krystyna Feldman (1916-2007)

narzędzia pracy Nikifora

Willa Romanówka z połowy XIXw. Obecnie Muzeum Nikifora od 1995 r.

Większość prac Nikifora to akwarele i są one najcenniejsze w dorobku Mistrza. Szacuje się ,że namalował i narysował kilkadziesiąt  tysięcy obrazków ale  wiele prac uległo zniszczeniu z uwagi na brak zainteresowania jego twórczością przez szereg lat. Te co zostały są bezcenną ozdobą niejednej galerii.

pejzaż górski z  miastem z synagogą - lata 60-te

Dworzec kolejowy - lata 30-te

Najbardziej mnie zachwyciła kompozycja wieloobrazkowa zwana "Uzdrowienie chorej"- niestety reprodukcja. Takie kompozycje Nikifor malował w młodości. Większy obrazek otaczają dużo mniejsze, malowane dwustronnie , wycinane   i ułożone tak by je oglądać z dwu stron. Oryginał znajduje się w muzeum w Nowym Sączu.

Z muzeum wychodzimy znów na Deptak :-) Nad nim góruje Park Zdrojowy a w nim popularna Góra Parkowa . Na jej szczyt 742 m wiodą ścieżki parku ale też można wsiąść w   linowo terenową kolejkę , która w 3 minuty zawiezie nas na górę. Wagoniki są oryginalne z 1937r. Trafiliśmy przez przypadek w wielkie otwarcie kolejki po remoncie i mogliśmy się przenieś w czasie . Lata 30-te .

Góra Parkowa to super miejsce na spacer .Trochę parku, trochę lasu a wśród drzew znajdziemy jeziorka, zabytkowe altanki i źródełka. Z samego szczytu czy tarasu restauracjo-kawiarni możemy podziwiać panoramę Beskidu Sądeckiego i Niskiego oraz Tatr.

widok z samego szczytu Góra Parkowa

Altanka Janina

źródełko miłości -  szczawa bogata w magnez, sód i żelazo

Krynica -Zdrój to nie tylko uzdrowisko ale miasto podzielone na pięć dzielnic. Mieszkaliśmy w Dolinie Czarnego Potoku u stóp Jaworzyny Krynickiej . Na jej szczyt prowadzą szlaki turystyczne ale też na moje szczęście  jeździ kolejka gondolowa . 2211 m przejeżdżamy w 7 minut, rozkoszując się cudownymi widokami .

 

Ze szczytu podziwiamy beskidzkie krajobrazy , Tatry Słowackie i nawet szczyty Bieszczad. Poniżej samego szczytu znajduje się tu schronisko im. Józefa Piłsudskiego oraz płatny dodatkowo  taras widokowy .

schronisko Jaworzyna

panorama Beskidów

Dolina Czarnego Potoku jest centrum sportów zimowych. Obok kolejki gondolowej otwarto tez wyciągi krzesełkowe. Są tu nie tylko trasy narciarskie ale i saneczkowe oraz rowerowe. Tu też znajdują się największe hotele Krynicy jak SPA dr Ireny Eris.

hotel dr Ireny Eris

Weekend to mało by poznać sekrety uzdrowiska. By odnaleźć całe piękno, poznać pełną historię , zobaczyć wszystko. Trzeba tu kiedyś wrócić choć zobaczyłam  to wszystko na czym najbardziej mi zależało . 

Bogusław Kaczyński                                           Nikifor